عادت های بد،
وقتی از سمفونی سیفون لذت می بریم
کار که تمام می شود، نوبت به سیفون می رسد. گوش می سپاریم به این سمفونی لذت بخش. هر چه پرفشارتر و پرحجم تر، گوش نوازتر. تازه وقتی سمفونی سیفون آخر می یابد، شلنگ را برمی داریم برای ریزه کاری و تکمیل کردن کاری که سیفون از پس آن برنیامده. بدین سان آب با کیفیت تصفیه شده مترمکعبی 2500 تومان را روانه فاضلاب می نماییم و خلاص!
بسیاری مان تحصیلکرده و از نسل جدیدیم و بسیاری دیگر هم از نسل قدیم تر. هر دو نسل شیر آب را باز می گذاریم و به کارهایمان می رسیم. آب برایمان به مثابه ریگ بیابان است؛ بی تفاوت نسبت به این که با بحران بزرگ آب روبه رو هستیم و زندگی بدون «آب» نمی گردد که نمی گردد.
نسل های قدیمی تر با این تفکر که اگر مصرف نکنیم، می فروشند، به همه چیز بی اعتمادند و نسل جدیدتر با این بهانه که فراموش کردیم شیر را ببندیم. هر دو آخرین ضربه را محکم تر می زنیم. نسل قدیم که در خاطراتشان از کمبودهای زمان خود می گویند و نسل جدید که مرتب از نارضایتی در زندگی می گویند، فراوانی را حق طبیعی خود می دانند غافل از این که فاجعه همیشه حاصل سرسام مصرف است.
به گفته مصطفی فدایی فرد - پژوهشگر آب - با وجود آنکه کل منابع آب تجدیدپذیر کشور حدود ۹۰ میلیارد متر مکعب است، ما سالانه حدود ۶۹ میلیارد متر مکعب آب مصرف می نماییم، بدین سبب از بحران آب عبور کرده و به ورشکستگی آبی رسیده ایم. با این وجود خیلی از ما ترجیح می دهیم پس از استفاده چند قطره از یک بطری آب، آنرا در سطل زباله بیندازیم یا در گوشه ای از شهر رها نماییم یا استخرهای شخصی را برای چند ساعت تن به آب زدن پر و خالی نماییم.
طبق تحقیق پژوهشگران، آب های زیرزمینی با تامین ۳۶ درصد آب شرب و ۴۲ درصد آب کشاورزی، منبع اصلی آب شیرین در سطح جهانی است. بدیهی است که در کشور ما، خشکسالی ها بعنوان محرکی در افزایش سرعت تخلیه آب های زیرزمینی ذخیره شده عمل می کنند اما کاهش آب های زیرزمینی عمدتا به سبب برداشت گسترده آب توسط انسان ایجاد می شود. بطور طبیعی آب های زیرزمینی به تنوع و تغییر در وضعیت آب و هوایی حساسند. باوجود فشارهای موجود بر منابع آب زیرزمینی، آنها نقش مهمی در حفظ امنیت آب دارند. هم اکنون یک سوم جمعیت جهان در مناطق تحت تنش آبی به ویژه در مناطق نیمه خشک و خشک آسیا، خاورمیانه و شمال آفریقا و همین طور کشورهای مدیترانه زندگی می کنند. در خیلی از این مناطق آب زیرزمینی تنها منبع قابل اطمینان آب است برای اینکه آب های سطحی بصورت فصلی یا دائمی وجود ندارند. از آنجائیکه تقاضای آب در این مناطق عمدتا بر تولیدات مواد غذایی متمرکز است (به عنوان مثال ۸۵ درصد از آب در خاورمیانه بطور انحصاری برای آبیاری استفاده می شود) در دسترس بودن آب های زیرزمینی و امنیت غذایی به شکل گسترده ای مرتبط و در هم آمیخته با امنیت ملی و منطقه ای است. در دسترس بودن منابع آب زیرزمینی در یک جهان گرم تر و پرجمعیت بسیار مهم تر می شود برای اینکه منابع آب سطحی در اثر افزایش دما حتی بیشتر تخلیه می شوند.
بر اساس میانگین سطح آب زیرزمینی تخمین زده شده در مقیاس حوضه، طی سالهای ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۵ حدود ۷۴ کیلومتر مکعب آب های زیرزمینی ایران تحلیل و از دست رفته است. این مقدار ۱.۶ برابر حجم آب دریاچه ارومیه در پُر آب ترین حالت (۴۶ کیلومتر مکعب در سال ۱۹۹۶) است که بزرگ ترین دریاچه در خاورمیانه و ششمین دریاچه آب شور روی زمین است.
متاسفانه طبق آخرین آمار، نرخ مصرف آب در بخش خانگی در کشور ما بیشتر از میانگین جهانی است و همین طور طبق تحقیقات دانشگاهی، آمار مصارف نشان میدهد که بالاترین مصرف در بخش حمام با سرانه ۳۴.۵ لیتر و بالاترین میزان هدررفت مربوط به کولر و تهویه مطبوع است که ۸.۵ برابر استاندارد در کشور است بدین سبب باید به راهکارهای بهینه سازی در مصرف و جلوگیری از هدررفت توجه گردد. این آماری است که دکتر ناهید محبی - دکترای مدیریت محیط زیست - به ایسنا می دهد.
او معتقد است: «پاکیزگی و تمیزی در فرهنگ ما ایرانیان اهمیت ویژه ای دارد بنا بر این هم شست وشو در زندگی ما جایگاه بالایی دارد بدین سبب در چنین شرایطی طبیعی است که مصرف آب بالایی داشته باشیم. از طرفی ایران جزء کشورهایی است که شاخص بهداشت بالایی دارد و مردم به رعایت موارد بهداشتی اهمیت زیادی می دهند. قاعدتا استفاده از آب به ویژه در شرایطی که درگیر ویروس کرونا هستیم، مصرف را هم بالا می برد. همین طور با گرم شدن هوا این میزان افزایش می یابد بنا بر این نمی توان مصرف آب را از زندگی حذف نمود اما نکته قابل توجه و مهم، نحوه مصرف است. به عبارتی صرفه جویی، درست مصرف کردن است. در کل، مصرف آب در ایران چه در حوزه کشاورزی و چه در حوزه های دیگر بالا است. پیش از خشکسالی ها، در تهران بطور طبیعی شاهد ۲۵۰ میلی متر بارندگی در سال بودیم اما امسال هیچ ذخیره برفی نداریم. بارش باران هم آنقدر کاهش پیدا کرده که بنا بر گزارش ها به زیر ۲۰۰ میلی متر رسیده و مقرر است امسال تابستان پرتنشی از نظر کم آبی داشته باشیم. در کل ایران روی کمربند خشک جهان واقع شده و خشکسالی با کشور ما عجین شده است. بدین سبب نیاز است ما هم الگوی مصرفمان را متناسب با این شرایط در نظر بگیریم.»
به گفته این کارشناس محیط زیست «راهکارهایی برای صرفه جویی آب حتی در کشورهای به نسبت پر آب اروپایی مثل سوئد و آلمان وجود دارد که به آن استفاده از آب خاکستری می گویند. برای مثال می توان از آب شست وشوی سبزی برای موارد دیگری مثل شست وشوی حیاط، ماشین یا پارکینگ خانه استفاده نمود. حتی بسیاری آب روشویی دستشویی و حمام را به سیفون دستشویی وصل می کنند تا آب بصورت مستقیم به فاضلاب هدایت نشود که به آن استفاده مجدد از آب و بازچرخانی می گویند و یکی از راه های موثر مصرف آب در خانه شمرده می شود. بهتر است برای آبیاری باغچه ها و فضای سبز نیز از پساب تصفیه شده یا همین آب خاکستری یا آب باران استفاده نمود. شهرداری تهران نیز طرح هایی دارد که با هماهنگی شرکت های آب و فاضلاب از آب بازچرخانی شده برای آبیاری فضای سبز استفاده نماید که قسمتی از آن نیز اجرا شده است. از طرفی ابتدایی ترین موضوع در این امر الفبای صرفه جویی است مثل استفاده از یک لیوان آب برای مسواک زدن یا شست وشوی ظرف ها با فشار کم آب. استفاده از ماشین ظرفشویی هایی که آب و انرژی کمتری مصرف می کنند هم یکی دیگر از راهکارهای صرفه جویی است. یک روش دیگر برای مدیریت آب در مجتمع ها یا آپارتمان ها، استحصال آب باران است و می توان آب حاصل از باران را در ظرف جمع آوری و برای شست وشوی محوطه (صرفا در مواقع ضروری) به عبارتی از آب خاکستری استفاده نمود. کاهش استفاده از انرژی برق هم می تواند بطور غیر مستقیم بر کاهش مصرف آب و کاهش گازهای گلخانه ای تاثیر بگذارد به سبب آنکه نیروگاه های ما اغلب برق آبی هستند یا با سوخت فسیلی کار می کنند.»
محبی همین طور درباره راه حل صرفه جویی آب برای پرکردن استخر خانه ها یا ویلاها توضیح می دهد: «باید راه درست استفاده کردن از استخر را دانست. روش های زیادی همچون اوزن یا کلرزنی برای تمیز نگه داشتن آب استخر وجود دارد و می توان آبی که استخر را با آن پر می کنند حداقل تا ۶ ماه حفظ کرد. این که عده محدودی جهت استفاده از استخر شخصی چندین متر مکعب آب را تخلیه و باردیگر جایگزین کنند، رفتار اخلاقی نیست و به عبارتی الگوی اشتباه مصرف است که نیاز به اصلاح دارد. حتی در هتل کشورهای پرآب دنیا با وجود آنکه در حمام اتاق هتل ها وان وجود دارد اما باز هم هشدار می دهند به سبب صرفه جویی آب از پر کردن وان حمام اجتناب کنند. به عبارتی با وجود آنکه امکانات لازم در اختیار مسافر قرار می گیرد اما درخواست می شود در مصرف آب صرفه جویی شود که همین مورد به صورتی فرهنگ سازی است و خوب است به اینگونه موارد بطور جدی پرداخته شود.»
او هم اکنون شناخته شده ترین راه حل برای مدیریت دراین زمینه را بازچرخانی و کاهش مصرف آب می داند و معتقد است: «برای آموزش نحوه صحیح مصرف باید از مشارکت مردم استفاده و مردم را در این قضیه همراه کرد برای اینکه مردم به کشورشان عِرق دارند و باید راهکارها را نشان دهیم. این که فقط از مردم بخواهیم و چگونگی انجام را نگوییم نتیجه معکوس می دهد و بیشتر با آن مقابله می کنند. البته راهکارهای مدیریتی در سطوح کلان مدیریتی هم باید اجرا شود و مدیریت منابع آب در سطح کشور اجرائی شود. اساسا مردم ما نسبت به منابع طبیعی شان هم تعهد دارند و در صرفه جویی در مصرف آب بیشترین مشارکت را دارند. مدیریت محیط زیست و منابع طبیعی بدون مشارکت مردم امکان پذیر نیست و تا جایی که ممکنست باید از راه های درست برای صرفه جویی در مصرف آب استفاده نمود. شعار «صرفه جویی، درست مصرف کردن است»، نوعی فرهنگ سازی شمرده می شود و این امر نیازمند زمان و صبر است و باید با هر قشری با زبان خودش صحبت کرد و مثال های واضح را نشان داد تا نتیجه مطلوب حاصل شود.»
محبی با اعلان اینکه مبرهن است که ما در مدیریت آب کشورمان گرفتار مشکلیم، می گوید: «وزارت نیرو و سازمان محیط زیست هم به چنین نتیجه ای رسیده اند و نمونه این امر خشکی دریاچه بختگان و دریاچه ارومیه است. مهم ترین راه حل، تصفیه فاضلاب و استفاده مجدد از پساب است. مهم ترین راهکارها در بخش خانگی نیز مربوط به شناسایی نشتی ها و تعمیر لوله کشی در منازل و بازچرخانی آب می شود.»
به گزارش شمال صنعت به نقل از ایسنا، باتوجه به سطح فعلی تخلیه آب های زیرزمینی و کمبود فزاینده منابع آب سطحی، در سال های آتی نگرانی های عمده ای برای حفظ آب بمنظور آبیاری زمین کشاورزی و استفاده از آب خانگی وجود خواهد داشت.
شما هم راهکارهای خود هرچند ساده را برای صرفه جویی در مصرف آب با ما به اشتراک بگذارید.
منبع: شمال صنعت
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب